پروتز چشم یا چشم مصنوعی، وسیله ای بوده، که برای جایگزینی چشم طبیعی از دست رفته طراحی شده است. این پروتز ها اگرچه قدرت بینایی را بازنمی گردانند، اما نقش بسیار مهمی در بازگرداندن زیبایی و تقارن چهره ایفا می کنند.
امروزه با پیشرفت فناوری، چشم های مصنوعی با ظرافت و دقت بالایی ساخته می شوند تا بیشترین شباهت را به چشم طبیعی داشته باشند. در این مقاله از مجموعه کازمدیک پروتز به بررسی دقیق انواع پروتزهای چشمی، کاربردها، مزایا و روش های نگهداری از آن ها می پردازیم، تا اطلاعات جامعی در این زمینه در اختیار داشته باشید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید
بررسی و معرفی پروتز چشم یا چشم مصنوعی
پروتز چشم یا چشم مصنوعی برای بازسازی ظاهر چشم طبیعی ساخته می شود. این وسیله اگرچه بینایی را بر نمی گرداند، اما نقش بسیار مؤثری در ترمیم زیبایی و تقارن چهره دارد. با پر کردن فضای خالی کاسه چشم، نه تنها ظاهر طبیعی فرد حفظ می شود، بلکه جلوی افتادگی پلک و تغییر فرم صورت را نیز می گیرد.
جالب است بدانید که امروزه این پروتزها با ظرافت و دقت بالا ساخته می شوند و شباهت قابل توجهی به چشم واقعی دارند. علاوه بر این، پروتز چشمی با حفظ ساختار پلک ها و کاهش کشش روی آن ها، به سلامت چشم سالم باقی مانده نیز کمک می کند و دید بهتری را برای فرد فراهم می آورد.
هزینه ساخت و نصب پروتز چشم یا چشم مصنوعی بستگی به عوامل مختلفی دارد. از جمله این عوامل جنس پروتز، تکنولوژی ساخت، مهارت سازنده و میزان سفارشی سازی آن خواهد بود. این هزینه معمولا از چند میلیون تومان شروع می شود و بسته به پیچیدگی کار به مبالغ بالاتری نیز می رسد.
برای دریافت قیمت دقیق، بایستی به مراکز تخصصی چشم پزشکی یا کارگاه های معتبر سازنده پروتز مراجعه نمایید. در برخی موارد نیز بیمه بخشی از هزینه ها را پوشش می دهد که بایستی از شرکت بیمه گر خود در این زمینه سؤال کنید.
بررسی انواع پروتز چشم یا چشم مصنوعی
باید بگوییم، که پروتز چشم یا چشم مصنوعی در نمونه های متعددی تولید می شود، که به شرح زیر می باشد؛
- پروتز شکل دهنده چشمی (کانفورمر)
پروتز شکل دهنده چشمی، که معمولا پس از جراحی های چشم کاربرد دارد، در حفظ ساختار طبیعی کاسه چشم بسیار موثر می باشد. این پروتز به طور موقت در حفره چشم قرار می گیرد تا مانع جمع شدن بافت ها و ایجاد تغییر شکل در پلک گردد. با حفظ فضای لازم، زمینه را برای قرارگیری پروتز دائمی در آینده فراهم می سازد.
همچنین این وسیله به کاهش تورم پس از عمل کمک کرده و حرکت پلک ها را طبیعی تر می کند. در مواردی که چشم بسیار کوچک است یا بافت ها دچار انقباض شده اند، پروتز شکل دهنده با تحریک رشد تدریجی بافت، فضای چشم را گسترش می دهد.
استفاده از سایزهای متوالی این پروتز امکان رشد هماهنگ بافت نرم و استخوانی اطراف چشم را فراهم می آورد. در نهایت، این پروتز با حفظ عملکرد طبیعی پلک ها و زیبایی ظاهری، نقش کلیدی در روند بهبودی بیمار دارد.
- چشم مصنوعی سفارشی
این نوع پروتز چشم یا چشم مصنوعی، دائمی بوده و با توجه به اندازه و رنگ چشم سالم فرد ساخته می شود تا بیشترین شباهت ظاهری را ایجاد کند. از مواد پزشکی با کیفیت و سازگار با بافت بدن ساخته می شود که امکان استفاده طولانی مدت بدون ایجاد حساسیت را فراهم می آورد.
این نوع پروتز پس از التیام کامل بافت ها در کاسه چشم قرار می گیرد. امین طور خیلی خوب ظاهر طبیعی فرد را بازمی گرداند و به حفظ عملکرد پلک و سلامت چشم کمک شایانی می نماید.
- پوسته صلیبیه
این نوع پروتز چشم یا چشم مصنوعی به صورت یک پوشش نازک و ظریف طراحی شده که مستقیما بر روی چشم آسیب دیده یا کره چشم کوچک شده قرار می گیرد.
برخلاف پروتزهای کامل، پوسته صلیبیه ساختار اصلی چشم را حفظ کرده و بیشتر برای افرادی مناسب می باشد، که بخشی از بینایی خود را حفظ کرده اند. این پوسته با بازسازی ظاهر طبیعی صلبیه و عنبیه، جنبه زیبایی را تأمین کرده و همزمان از بافت حساس چشم محافظت می نماید.
- پروتز کره چشم (اوربیتال)
این مدل از پروتز چشم یا چشم مصنوعی، برای موارد پیچیده تر که امکان استفاده از پروتزهای معمولی وجود ندارد، طراحی شده است. پروتز اوربیتال شامل یک کره سیلیکونی کامل بوده، که با اتصالات ویژه در حفره چشم ثابت می شود.
این طراحی برای افرادی که دچار آسیب های گسترده بافتی یا تخلیه کامل کاسه چشم شده اند مناسب بوده و با بازسازی حجم از دست رفته، ساختار کلی صورت را متعادل می سازد. این پروتز معمولا با روش های پیشرفته تری در محل خود ثابت می شود.
پروتز چشم یا چشم مصنوعی از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
باید بگوییم، که پروتز چشم یا چشم مصنوعی دارای بخش های مختلفی است، که به شکل زیر می باشد؛
- پوسته سفید بیرونی (صلبیه)
این بخش همان قسمت سفید و بیضوی چشم مصنوعی است که دقیقا مشابه صلبیه چشم طبیعی طراحی می شود. جنس آن از اکریلیک پزشکی بوده و به عنوان پایه اصلی پروتز عمل می کند. این لایه بستر لازم برای اضافه شدن بخش های رنگی را فراهم می نماید.
- بخش مرکزی (عنبیه و مردمک)
این قسمت از پروتز چشم یا چشم مصنوعی دایره ای شکل بوده و بخش رنگی و مرکزی پروتز می باشد، که با دقت بالا و مطابق با چشم سالم فرد ساخته می شود. رنگ آمیزی عنبیه به صورت لایه ای و با جزئیات کامل انجام می گیرد. در مرکز آن نیز مردمک به صورت دایره ای تیره طراحی می شود.
- بخش برجسته (قرنیه)
برای طبیعی تر شدن ظاهر پروتز چشم یا چشم مصنوعی، بخش مردمک و عنبیه به صورت کمی برجسته ساخته می شوند. این برجستگی شبیه به انحنای قرنیه در چشم طبیعی می باشد. این طراحی باعث ایجاد بازی نور و سایه شده و خیلی خوب عمق بیشتری به پروتز می بخشد.
روش های ساخت پروتز چشم یا چشم مصنوعی
فرآیند ساخت پروتز چشم یا چشم مصنوعی با قالب گیری از حفره چشم آغاز می شود. برای این کار از مواد طبیعی مانند آلژینات (مشتق از جلبک دریایی) یا سیلیکون پزشکی استفاده می نمایند، که کاملا با بدن سازگارند. این قالب، اساس ساخت پروتزی شخصی سازی شده را فراهم می کند.
در مراحل بعد، پروتز نهایی از پلی متیل متاکریلات (PMMA) ساخته می شود. این ماده به طور ویژه برای مصارف پزشکی طراحی شده و امکان رنگ آمیزی طبیعی و تطبیق با چشم سالم را فراهم می کند.
پروتز چشم یا چشم مصنوعی معمولا بین ۳ تا ۵ سال قابل استفاده است، اما نیاز به مراقبت منظم دارد. سالی یکبار باید برای پرداخت سطح پروتز به کلینیک مراجعه شود تا خطوط ریز و رسوبات از بین برود.
گاهی به دلیل تغییرات آناتومیک حفره چشم یا عوامل دیگر، امکان داشته نیاز به تعویض زودتر از موعد باشد. این نگهداری منظم نه تنها ظاهر پروتز را مانند روز اول نگه می دارد، بلکه از سلامت بافت های اطراف نیز محافظت می نماید.
پروتز چشم یا چشم مصنوعی روی ایمپلنتی قرار می گیرد، که طی عمل جراحی در کاسه چشم کار گذاشته شده است. این ایمپلنت پایه ای ثابت ایجاد می کند و حرکت طبیعی تر پروتز را ممکن می سازد. اولین پروتز معمولا ۲ تا ۴ هفته پس از جراحی و پس از ترمیم بافت ها قرار داده می شود.
استفاده از پروتز نه تنها جنبه زیبایی دارد، بلکه از انقباض حفره چشم جلوگیری کرده و سلامت پلک ها را حفظ می نماید. این وسیله به بیماران کمک نموده، تا علاوه بر بازیابی ظاهر طبیعی، از عوارض بلندمدت خالی ماندن حفره چشم نیز در امان بمانند.
پروتز چشم یا چشم مصنوعی مناسب چه کسانی است؟
پروتز چشم یا چشم مصنوعی برای یک سری افراد خاص مانند هوا برای تنفس است. در ادامه راجع به این گونه افراد سخن می گوییم؛
- انوکلیشن
پس از برداشتن کامل چشم، پروتز چشم برای حفظ شکل طبیعی کاسه چشم و جلوگیری از افتادگی پلک استفاده می شود. این پروتز با پر کردن فضای خالی، از تغییر شکل صورت و ایجاد ناهماهنگی در ظاهر جلوگیری می کند.
- چشم نابینا و دردناک
در مواردی که چشم بینایی خود را از دست داده و همراه با درد مداوم است، پروتز باعث تسکین درد و بهبود کیفیت زندگی می گردد. همچنین از ایجاد عوارض ثانویه مانند التهاب و عفونت جلوگیری می نماید.
- ملانوم چشم
پس از جراحی برداشتن تومور سرطانی چشم، پروتز چشم یا چشم مصنوعی به بازسازی ظاهر طبیعی فرد کمک می نماید. این کار نه تنها زیبایی چهره را حفظ خواهد کرد، بلکه سبب حفظ اعتماد به نفس بیمار نیز می گردد.
- رتینوپاتی دیابتی
در مراحل پیشرفته بیماری که بینایی به طور کامل از بین رفته، پروتز چشم برای حفظ ساختار صورت و عملکرد پلک کاربرد دارد. این وسیله جلوی جمع شدن حفره چشم و ایجاد ناهنجاری در صورت را می گیرد.
- تومورهای چشمی
زمانی که تومور به درمان های معمول پاسخ ندهد، پروتز پس از برداشتن چشم جایگزین مناسبی خواهد بود. این کار به بیمار کمک کرده، تا با حفظ ظاهر طبیعی، به زندگی عادی خود بازگردد.
- تروما یا آسیب دیدگی
در آسیب های شدید چشمی که قابل ترمیم نیستند، پروتز چشم یا چشم مصنوعی جایگزین چشم آسیب دیده می گردد. این کار از بروز عوارض بعدی مانند عفونت و تغییر شکل صورت جلوگیری می کند.
- پاره گی کره چشم
در پارگی های کامل دیواره چشم، پروتز با پر کردن حفره چشمی مانع جمع شدن بافت ها خواهد شد. این کار به حفظ تقارن صورت و عملکرد طبیعی پلک ها می انجامد.
- ترومای نافذ چشم
وقتی شیئی به درون چشم نفوذ کند، پروتز چشم یا چشم مصنوعی ساختارهای آسیب دیده را ترمیم می نماید. این وسیله علاوه بر بازسازی ظاهر، از ایجاد عفونت و عوارض بعدی پیشگیری می کند.
- سوراخ شدن چشم
در موارد سوراخ شدگی کامل چشم، پروتز فضای خالی را پر کرده و از بافت های باقیمانده محافظت خواهد کرد. این کار به بازگرداندن ظاهر طبیعی و عملکرد پلک ها کمک می نماید.
بیشتر بخوانید
- آب مروارید پیشرفته
در موارد بسیار پیشرفته که بینایی غیرقابل برگشت است، پروتز چشم یا چشم مصنوعی ظاهر طبیعی را به چشم می بخشد. این کار همچنین سبب حفظ سلامت پلک ها و ساختارهای اطراف چشم خواهد شد.
- عفونت های چشمی
در عفونت های درمان ناپذیر، پروتز پس از کنترل عفونت زیبایی و عملکرد را به چشم بر می گرداند. این کار جلوی گسترش عفونت به سایر بخش های صورت را خواهد گرفت.
- خون ریزی زجاجیه
در خونریزی های شدید که منجر به از بین رفتن بینایی می شود، پروتز چشم یا چشم مصنوعی در حفظ ظاهر طبیعی عملکرد بی نظیری دارد. این وسیله از ایجاد عوارض ثانویه مانند افتادگی پلک و تغییر شکل صورت جلوگیری خواهد کرد.
- اندوفتالمیت
در عفونت های عمقی چشم، پروتز پس از درمان عفونت ساختار چشم را بازسازی خواهد کرد. این کار سبب حفظ زیبایی صورت و عملکرد طبیعی پلک ها می شود.
نکات مهم مربوط به پروتز چشم یا چشم مصنوعی
همیشه قبل از لمس پروتز چشم یا چشم مصنوعی چشم، دست های خود را با آب و صابون بشویید تا از انتقال آلودگی جلوگیری شود.
هنگام برداشتن یا گذاشتن پروتز، مراقب باشید که از سطح نرم و تمیز استفاده کنید تا احتمال افتادن یا گم شدن آن کاهش یابد. از دستکاری بیش از حد پروتز خودداری بفرمایید، زیرا این کار باعث تحریک پلک و ترشح بیشتر می گردد.
برای تمیز کردن ناحیه چشم، پلک ها را به آرامی به سمت داخل بینی بکشید و از حرکت به سمت بالا خودداری کنید تا پروتز چشم یا چشم مصنوعی جابجا نشود. در موقعیت های اجتماعی، با حفظ تماس چشمی طبیعی و حرکت دادن سر و شانه ها، ظاهری آرام و عادی داشته باشید. هرگز پروتز را در دستمال نگذارید، زیرا امکان داشته به اشتباه دور انداخته شود.
برای تمیز کردن پروتز چشم یا چشم مصنوعی از مواد شیمیایی مانند الکل، حلال ها یا ضدعفونی کننده ها استفاده نکنید، زیرا این مواد به پروتز و بافت های اطراف آسیب می رسانند.
برای از بین بردن رسوبات پروتئینی روی پلک و مژه ها، از آب گرم و یک پارچه نرم بهره ببرید. در صورت نیاز به شستشوی پروتز، تنها از محلول های مخصوص توصیه شده توسط پزشک استفاده نمایید.
کلام آخر
پروتز چشم یا چشم مصنوعی نه تنها یک جایگزین زیبایی، بلکه راهکاری ضروری برای بهبود کیفیت زندگی افراد است. این پروتز با بازگرداندن تقارن چهره و حفظ ساختار پلک، نقش مهمی در حفظ اعتماد به نفس و سلامت روان کاربران ایفا می کند.
امروزه با پیشرفت فناوری، پروتزهای چشمی با ظرافت و شباهت فوق العاده به چشم طبیعی ساخته می شوند. رعایت اصول مراقبتی و ویزیت منظم توسط چشم پزشک، دوام و کارایی این پروتز را تضمین می کند.
مجموعه کازمدیک پروتز یکی از بهترین تولید کنندگان انواع پروتز چشم یا چشم مصنوعی در کشور می باشد، که بیماران می توانند به ایشان مراجعه کنند.
